+90-212-706-1111     |     Trump Towers 2606 Mecidiyeköy - İstanbul

siber zorbalık

Siber Zorbalık Nedir

Siber zorbalık nedir sorusuna cevap vermeden girmeden önce zorbalık sözcüğünün anlamına değinmek yerine olacaktır. Bu teriminin kökeni olan İngilizce “Cyberbullying” sözcüğündeki “bullying” ifadesi Türkçe’ye bana göre yanlış şekilde “zorba” olarak çevrilmiştir. Bu yanlıştan dolayı Cyberbullying sözcüğünün karşılığı olarak Türkçe’de “Siber Zorbalık” terimi kullanılmaktadır. Siber Zorbalık, İngilizce “Cyber Bullying” teriminden Türkçe’ye geçen bir kavramdır. Bilişim sistemi ve internet başta olmak üzere iletişim teknolojilerinin kullanılarak hakaret, tehdit, taciz, karalama yöntemlerle bir kişinin rahatsız edilmesi anlamına gelmektedir. Siber zorbalık genelde anlık mesajlaşma (SMS, Whatsapp), e-mail, üzerinden geçekleşmektedir. Ayrıca sosyal medya siteleri ve uygulamaları (Facebook, Instagram, Twitter vb) yoluyla da zorbalığa rastlanmaktadır. Ancak online oyunlar ve internet forumları üzerinden de zorbalık eylemleri gerçekleşebilmektedir. Zorbalık içeren mesaj veya paylaşımlar bazen doğrudan mağdura iletilebildiği gibi bazı durumlarda sosyal medya sitelerinde paylaşım niteliğinde de gönderilebilmektedir.

Siber Zorbalık Ne Demek

Bu terimin etimolojisine indiğimizde Zorba sözcüğünün Türkçe’ye Yunanca’dan geçtiğini ve Türk Dil Kurumu tarafından “despot” olarak çevrildiğini görüyoruz. Nitekim TDK‘nın zorba kelimesi, “hükmü altında bulunanlara söz hakkı ve davranış özgürlüğü tanımayan kimse, müstebit, mütegallibe, despot, diktatör” olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla TDK’yı baz aldığımızda “zorba” sözcüğünün siyasi bir terim olduğu ortaya çıkmaktadır. Zira, bunun antidemokratik yöntemler uygulayan yöneticiler için kullanılan politik bir sıfat olduğunu anlıyoruz. Ancak İngilizce’deki “bullying” ifadesi ise dar anlamda kendinden küçük veya zayıf kişilere kötü davranma anlamındadır. Zayıflara haksızlık yapma, aşağılama, korkutma, eziyet etme gibi anlamları vardır. Bu itibarla İngilizce bullying sözcüğünün “zorbalık” değil, “eziyet” veya “zulüm” manasına geldiğini düşünüyoruz. Dolayısıyla bu teriminin Türkçe karşılığının “Siber Eziyet” veya “Online Eziyet” olması gerektiği kanısındayız.

siber zorbalık suçu

Zorbalık Çeşitleri ve Örnekleri

Online eziyet terimi olukça geniş bir anlama sahip olan ve çok sayıda farklı tür davranışı içinde barındıran şemsiye bir terim olup belli başlı türleri şunlardır:

Aşağılama

Aşağılama, bir kişiye ısrarlı ve sürekli şekilde aşağılayıcı mesajlar atma şeklinde gerçekleşen siber zorbalık türüdür. Fail, kıskançlık, nefret, intikam, takıntı gibi çeşitli duygularla ve psikolojik sebeplerle bunu yapabilmektedir. Bu şekilde fail bir kişiyi hedef almakta ve ve rencide etmeye çalışmaktadır. Fail, mağdura devamlı küçük düşürücü, aşağılayıcı mesajlar göndererek mağdurun moral durumunu bozmayı hedeflemektedir. Bazen mesaj içerikleri dışlayıcı veya taciz edici nitelikte de olabilmektedir. Bir kişiye “şişmansın”, “çirkinsin” gibi küçültücü ve aşağılayıcı mesajlar atmak bu zorbalık türüne örnektir. Bazen dinsel ve ırksal sebeplerle de rencide edici mesaj atılmaktadır. Bu zorbalık bireysel ya da özellikle sosyal medya ortamında toplu şekilde abartılı ve rencide edici mesajlar atmak şeklinde de görülebilir. Bu tür zorbalık niteliğindeki aşağılayıcı mesajlar ve paylaşımlar anlık mesajlaşma programları veya sosyal medya üzerinden anonim veya sahte bir hesap üzerinden gönderilebilmektedir.

Siber Linç

Bir başka siber zorbalık, sosyal medyada bir kişiye toplu şekilde rencide edici mesaj atması durumudur. Birbirini tanımayan çok sayıda sosyal medya kullanıcısı bir kişiyi hedef alıp ona benzer şekil ve içerikte aşağılayıcı, küçük düşürücü, onur kırıcı mesajlar atmaktadır. Örneğin evinde hayvan beslemek istemediğini söylen bir kişinyi çok sayıda kullanıcının abartılı şekilde hedef almasıdır. Bu kişiye  “hayvan düşmanı”, “sevgi yoksunu” vs gibi abartılı ve incitici mesajlar atılması buna örnektedir. Bu tür zorbalıkta sıradan bir olay abarılarak çok sayıda kişi tarafından linç malzemesi olarak kullanılmaktadır. Bu kapsamda anlamından aşırı derecede saptırılan bir cümle abartılarak aleyhe kullanılmaktadır. Rahatsız edici mesajlar çok sayıda kişi tarafından ısrarla tekrarlanmaktadır. Bunun sonucunda da mağdur üzerinde moral çöküntü oluşmaktadır.  Bu tür siber zorbalık eylemleri basit gibi görünse de kişilik olarak hassas bireylerde bazen intihara kadar gidebilecek trajik sonuçlara yol açabilmektedir.

Karalama

Bir kişi olumsuz ve asılsız bilgiler göndermek veya paylaşmak da bir başka online zorbalık türüdür. Bir şahıs hakkında internet ortamında, genelde kişinin tanındığı çevreye yönelik olarak bu paylaşımlar yapılmaktadır. Bunun, yukarıdaki aşağılama türü siber zorbalıktan farkı, karalamanın hiçbir temele veya nedene dayanmamasıdır. Ancak “aşağılama” türü zorbalıkta belirli bir durumun abartılması veya anlamından saptırılması söz konusudur. Bir kişi hakkında sabıkalı olduğu veya ahlaksız eylemlerde bulunduğu şeklinde asılsız ve hayali bilgilerin paylaşılması bu tür siber eziyet örnektir. Bu tür eylemler çoğu zaman internet yoluyla hakaret suçu teşkil edebilir.

Profil Taklidi

Bir başka siber zorbalık türü ise başkası adına sahte hesap açma veya başkasına ait isim ve fotoğrafları kullanmak suretiyle profil taklit etmektir. Sosyal medyanın yaygınlaşması ile birlikte sahte sosyal medya hesapları açılması, başkalarına ait görüntülerin kullanılması siber eziyet türü olmuştur. Bu tür zorbalık türünde fail, mağdur adına hesap açıp onu rahatsız etmeyi amaçlamaktadır. Siber eziyetin bu türünün TCK’da karşılığı genelde “Kişisel Verilerin Kaydedilmesi ve Ele Geçirilmesi” suçu teşkil etmektedir.

Tehdit

Siber zorbalık türü olan tehdit, mağdurun kendisine veya yakınlarına zarar verileceği iddiasıyla korkutulmasıdır. Bu tür zorbalıklar genelde mesaj veya email yoluyla endişe oluşturmak için yapılmaktadır. Tehdit eyleminin Türk Ceza Kanunu’ndaki karşılığı tehdit suçudur. Ancak alelade tehdit suçunu siber zorbalığa dönüştüren kriter ise teknolojinin kullanılmasıdır. Tehdit eylemlerinin internet veya iletişim araçlarının kullanılarak gerçekleştirilmesi ve süreklilik arz etmesidir.

Şantaj

Hızla artan ve en çok mağduriyete neden olan siber zorbalık çeşitlerinden birisi de şantajdır. Şantaj, aynı zamanda Türk Ceza Kanunu kapsamında “şantaj suçu” olarak karşılığını bulan bu zorbalık türüdür. Online zorbalığın bu türünde, failler genelde daha önce ilişki yaşadığı ve bu sebeple özel görüntülerine sahip olduğu kişiye şantaj yapmaktadır. Bazen şantaj saiki, intikam alma, kişiyi tekrar ilişkiye zorlama olabilmektedir. Ancak video şantaj suçunda çoğu zaman amaç maddi menfaat elde etmektir. Bu şekilde siber zorba,  mağdura baskı yapmakta ve mağdurun özel görüntülerini ifşa etmekle tehdit etmektedir.

Özel Hayat İfşası

İnternete yaygınlaşmasıyla birlikte ortaya çıkan bir başka siber zorbalık türü özel hayat görüntülerinin ifşa edilmesidir. Özel hayat ifşası uygulamada genelde sosyal medya sitelerinde görülmektedir. Ayrıca tür içerikleri paylaşmak adına kurulan ve ifşa siteleri olarak bilinen forumlarda paylaşılabilmektedir. Bunun yanında mesaj veya e-posta yoluyla da özel hayatı ihlal eden bilgi veya görseller paylaşılabilmektedir. Dolayısıyla, özel hayatın gizliliğini ihlal suçu da bir siber zorbalık türü veya aracı olarak karşımıza çıkabilmektedir. Buna yönelik ifşa sitelerden video kaldırma hizmeti verilmektedir.

Siber Takip (Cyberstalking)

Bir kişiyi sürekli internet ortamında takip etmeye dayalı bir siber zorbalık çeşididir. Takip edilen şahsın neler yaptığını, nereye gittiğini, kimlerle iletişim kurduğunu takıntı seviyesinde izlemektir.  Bir kişinin internette neler yazdığını, nasıl fotoğraflar paylaştığını, hatta ne yiyip ne içtiğini takip etmek sık görülen siber zorbalık türlerindendir. Genelde obsesif kişiliğe sahip veya eskiden ilişki olduğu kişiyi aklından çıkaramayan kişiler bu yola başvurmaktadır. Ayrıca kıskançlık duygularıyla hareket eden kişiler bazen bu şekilde ısrarlı takip suçu işlemektedir. Bu yolla fail kendisini tatmin ederken karşı tarafa rahatsızlık vermektedir.

Çocuk Tacizi

İngilizce “grooming” olarak ifade edilen bu siber zorbalık türünde hedef çocuklardır. Fail internet ortamında farklı bir kimliğe bürünerek çocuklarla cinsel amaçlı sohbet yapmaktadır. Veya sosyal medya siteleri veya programları üzerinden onlarla iletişim kurmaktadır. Ardından çocukla duygusal bir iletişim ve arkadaşlık kurup çocuğun sevgisini kazanmakta çalışmaktadır. Ardından çocuğu etkileyip istediği şeyleri yaptırma noktasına geldikten sonra cinsel amaçlı olarak sohbete devam etmektedir. Bu suç tipi uluslararası terminolojide siber zorbalık veya çocuk tacizi olarak tanımlansa da bunun TCK’daki karşılığı “cinsel istismar suçu“dur.

Siber Zorbalık Suçu ve Cezası

Siber eziyet terimi yukarıda açıklandığı gibi tek bir eylemi ifade etmemektedir. Birbirinden farklı nitelikte çok sayıda eylemi içine alan genel bir terimdir bu. Ancak siber zorbalık suçu şeklinde kanunlarda tanımlanmış tek bir eylem veya suç tipi yoktur. Siber zorbalığın türüne ve içerdiği eyleme göre ceza kanunlarında farklı suçlara farklı cezalar öngörülmektedir. Ayrıca kimi zaman bu elemler bilişim suçları veya internet suçları kapsamına girebilmektedir.

Siber Zorbalık Şikayet

Mağdurlar için siber zorbalık avukat desteği açısından bir bilişim avukatı ile çalışılması önemlidir. Zira bu tür eylemler nitelik olarak büyük oranda internet ortamında ve online olarak gerçekleşmektedir. Bu itibarla online zorbalık failinin tespiti ve durdurulması klasik şikayet işlemleriyle çoğu zaman mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla etkin mücadele ve zorbalığın durdurulması için uzman bir bilişim avukatından hukuki ve teknik yardım alınması gerekmektedir. Bu alanda uzman bir hukuk bürosu olarak siber zorbalık mağdurları iletişim sayfamızdaki telefon numarası üzerinden bize ulaşarak detaylı bilgi alabilirler.

Av. İlker ATAMER

1 Yorum

Yorum Yaz

error: Kopya koruması engeli!