Özel Belgede Sahtecilik Suçu
Özel Belgede Sahtecilik Suçu
Özel belgede sahtecilik suçu, resmi evrak niteliği olmayan özel bir belgenin sahte olarak üretilmesi veya sahte hazırlanan özel bir evrakın kullanılmasıdır. Dolayısıyla bu suç tipinin resmi belgede sahtecilik suçundan farkı resmi niteliği olmayan yani devlet kurumları tarafından hazırlanmamış belgelere yönelik işlenmesidir. Sadece resmi belgelerin değil, resmi niteliği olmayan özel belgelerin de sahte olarak düzenlenmesi suçtur. Bunun yanında aynı resmi evrakta sahtecilikte olduğu gibi ayrıca gerçek bir özel evrakın başkalarını aldatacak şekilde değiştirilmesi veya sahte bir özel belgenin kullanılması aynı suç kapsamındadır. Özel belgede sahtecilik suçunun maddi unsuru kapsamına giren hareketler genel olarak üç türlüdür.
1. Özel Belgede Sahteciliğin Unsurları
1.1. Sahte Özel Belgeyi Üretmek
Bir özel belgeyi tamamen sahte bir şekilde üretmek bu kapsama girmektedir. Bir bilgisayarda tamamen sahte şekilde oluşturulan bir belgenin çıktısını alıp üzerine kaşe veya imza atıp gerçekmiş gibi izlenim yaratmak buna örnek olarak verilebilir. Dolayısıyla burada önemli olan sahte belgenin sıfırdan oluşturulmasıdır. Suçun oluşumu için sahte üretilen belgenin kullanılması şart değildir. Öte yandan sahte özel belgeyi bir kişinin üretmesi ve başka birinin kullanması durumunda iki ayrı özel belgede sahtecilik suçu oluşacaktır.
1.2. Sahte Özel Belgeyi Kullanmak
Sahte bir evrakı kullanmak ise belgeyi üretmeksizin başkası tarafından oluşturulan sahte bir evrakın kullanılması anlamına gelmektedir. Ancak sahte bir özel evrakı kullanmanın sahtecilik suçu oluşturması için, evrakın sahte olduğunu bilerek kullanmış olmak gerekir. Eğer kişi elindeki belgenin gerçek olduğunu sanarak kullanmışsa suçun manevi unsuru oluşmayacaktır. Dolayısıyla sahte olduğu bilinmeyen bir özel evrakı kullanmak özel belgede sahtecilik suçu teşkil etmeyecektir.
1.3. Orijinal Özel Belgeyi Değiştirmek
Sahtecilik suçu bazen gerçek bir belgenin üstünde oynama yapılmasıyla yani tahrif edilmesiyle de işlenebilmektedir. Örneğin mevcut bir bir sözleşmeye sahte bir imza eklemek, bir kelimeyi veya cümleyi silmek ya da bir belgedeki ismi ya da tarihi değiştirmek bu kapsamdadır. Benzer şekilde bir belgenin üzerine ek bir imaj veya yazı yapıştırmak da bu suç kapsamına girecektir.
2. Özel Belge – Resmi Belge Ayrımı
Özel evrakta sahteciliğin işlenme yollarından ilki özel bir bir belgeyi sahte olarak üretmektir. Bu iki belge türünden özel belge ise resmi belgeden farklı olarak devlet kurumlarının yani resmi kurumların üretmediği belgelerdir. Sürücü belgesi, pasaport, mahkeme kararı gibi belgeler özel değil resmi belge niteliği taşır. Özel hastane raporu, sözleşme, özel kursların verdiği sertifika türü belgeler ise özel belge sayılmaktadır. Kuşkusuz özel belgeler bunlarla sınırlı değildir ve istisnaları olmakla birlikte genel olarak resmi belge olmayan diğer belgelerin özel belge olduğunu söylemek mümkündür.
3. Sahte Belgede Aldatıcılık Unsuru
Özel belgede sahtecilik suçunun oluşması bakımından gerekli bir başka unsur ise kuşkusuz aldatıcılık unsurudur. Bu bakımdan sahte olarak hazırlanan veya kullanan özel belgenin aldatıcı özelliğinin olması gerekir. Bir belgenin aldatıcı olması için de orijinal belgeye benzemesi yani inandırıcı olması gerekir. Örneğin sahte olarak hazırlanmış bir sözleşmenin en azından imza içermesi gerekir. İmza içermeyen imzasız bir bilgisayar çıktısının sahte bir sözleşme olduğu söylenemeyecektir. Nitekim bir sözleşmenin aldatıcı bir şekilde kullanılması için her şeyden önce imzalı bir sözleşme olması gerekir. Bunun yanında belirtmek gerekir ki sahtecilik suçu için orijinale benzeyen bir belgenin üretilmesi veya kullanılması gerekir. Alelade bir fotokopi ile sahtecilik suçu işlenmesi hukuken mümkün değildir.
4. Elektronik İmza ve Dijital Belgeler
Teknolojinin gelişmesiyle hayatımızda giren yenilikler, gelenekselleşmiş suç yöntemlerini de beraberinde getirmiş; özel belgede sahtecilik gibi bazı suçlar dijital ortama taşınmıştır.
Günümüzde yaygın bir şekilde kullanılan elektronik imzalar, kanunda belirtilen teknik özellikleri taşıyarak güvenli elektronik imza niteliğini kazandığında ıslak imza ile aynı hukuki değere sahip olmaktadır. Dolayısıyla sahte bir şekil üretilmeleri, sahibinden izinsiz bir şekilde kullanılmaları da özel belgede sahtecilik suçunu oluşturacaktır.
Dijital ortamda hazırlanan evraklar için de süreç benzer işlemektedir. Örneğin dijital ortamda hazırlanan bir sözleşmenin, içeriğinin değiştirilmesi veya sahip olduğu elektronik imzanın taklit edilmesi de özel belgede sahtecilik suçunu oluşturacaktır.
Dijital ortamdaki sahtecilik suçunun tespiti için bilişim alanında uzman kişiler görevlendirilir. Bu kişiler metadata incelemesi, yazılım izleri, belgelerin kim tarafından ne zaman oluşturulduğu gibi teknik verileri inceler.
5. Suç, Suçun Faili ve Mağduru
Özel belgede sahtecilik suçu, belgenin sahte bir şekilde hazırlanışıyla veya bu belgenin kullanılmasıyla işlenebilir. Yani, sahte bir belgeyi kullanmak suç olduğu gibi, sahte bir belgeyi hazırlamak da o belge kullanılmasa dahi suçun tamamlanması için yeterlidir. Dolayısıyla bu iki fiil arasında bir bağlılık ilişkisi bulunmamaktadır. Öte yandan kişinin kendi hazırlamadığı, bir başkası tarafından sahte bir şekilde hazırlanan belgeyi, sahte olduğunu bilerek ve isteyerek kullanması da suçun tamamlanması için yeterlidir.
Bu suçu kimlerin işleyebileceği ve kimlerin mağdur olabileceği ise kişilerin bazı zamanlarda netleştiremedikleri bir durumdur. Özel belgede sahtecilik suçunun faili, özel bir sıfat grubuna dahil olmak zorunda değildir. Fail, meslek sahibi bir kişi olabileceği gibi hiçbir mesleği olmayan bir kişi de olabilir. Hukuki açıdan bakıldığında suçun faili, sahte belgeyi hazırlayan kişi olabileceği gibi başkası tarafından hazırlanan sahte belgeyi bilerek kullanan kişi de olabilir.
Suçun mağduru ise oluşturulan sahte belgenin içeriğine yani maddi veya manevi zarara uğrayan kişiye göre belirlenir. Bazı zamanlarda tüzel kişiler dahi bu suçun mağduru olabilmektedir. Geniş bir çerçeveden bakıldığında mağdur doğrudan bir kişi değil, özel belgede sahtecilik suçu ‘Topluma Karşı Suçlar’ başlığı altında yer aldığından, genel anlamda kamu güvenidir. Yani hukuk düzenimiz bu suça karşı yaptırımlarıyla, toplumda belgelere duyulan güveni ve ispat gücüne olan toplumsal inancı korumaktadır.
6. Özel belgede sahteciliğin cezası
Özel belgede sahtecilik suçunun cezası TCK 207’de düzenmiş olup 1 ila 3 yıl arası hapis cezasıdır. Suçun resmi değil özel belgeye yönelik işlenmesi sebebi bu suçun cezası diğer bir sahtecilik türü olan resmi belgede sahtecilik suçunun cezasına göre nispeten düşüktür. Ancak vurgulamak gerekir ki bu tür sahtecilik suçları genelde dolandırıcılık suçu ile birlikte işlenmektedir ve bu durumda birden fazla suç nedeniyle hapis cezası alma durumu gündeme gelmektedir. Ancak salt bu suçtan ceza alınması dahi pek çok kişi tarafından hapis cezasından daha olumsuz algılanmaktadır. Bunun sebebi bu suçun yüz kızartıcı suç kapsamında olması ve kişinin geleceği üzerinde olumsuz etki oluşturmasıdır.
7. Avukatlık Desteği
Özel belgede sahtecilik suçu aynen diğer sahtecilik suçlarında olduğu gibi yüz kızartıcı bir suç tipi olup bu tür bir suçtan adli sicile kayıt işlenmesi memuriyet ve diğer bazı iş ve görevlerde engel teşkil edebilecektir. Dolayısıyla bu suç türü nedeniyle hakkında savcılık soruşturması veya ceza davası açılan kişilerin bu suçlamayı ciddiye alıp ceza avukatı desteğinden faydalanması yerinde olacaktır.
