Alan Adı Uyuşmazlıkları ve UÇM
Domain Uyuşmazlıkları ve UÇM
Alan adları, teknik açıdan bakıldığında mevcut bir IP adresini kolaylıkla ulaşılabilir ve kullanılabilir hale getirse de günümüz teknolojisiyle birlikte yalnızca teknik tanım veren halinden sıyrılarak şirketlerin, markaların ve kişilerinin dijital varlıklarının tüm kurumsal ve bireysel faaliyetlerini tanımlayan unsur olarak gelişmiştir. Bu gelişmeyle kendi ekonomik değerini arttıran alan adları, hukuki uyuşmazlıklara da konu olmaya başlamıştır. Dolayısıyla alan adları, teknolojik gelişmelerin kendisine yüklediği marka değeri ve ekonomik karşılıklar sebebiyle korunmalıdır. Bu korunma ise telif hakları, marka hukuku, haksız rekabet hükümleri ve kişilik hakları gibi geniş bir çerçevede sağlanmaktadır. Bu koruma, alan adı uyuşmazlıklarının hukuki çözümlerinin hızlı, etkili ve de ekonomik olmasını sağlamaktadır.
Alan adları uyuşmazlıklarının çözümü konusunda dünyadaki mevcut hukuki düzenlemelere ek olarak Türkiye’de de yerel bir alan adı çözüm mekanizması kurulmuştur. ICANN bünyesindeki alan adı uyuşmazlıkları ve UDRP sistemi .com, .net, .org gibi jenerik alan adları için evrensel bir mekanizma olarak karşımıza çıkarken UÇM ise .tr uzantılı alan adları konusunda işleyen bir mekanizmadır. Nitekim bu tür tr uzantılı domainler konusunda yetkili merciler BTK ve TRABİS‘tir.
TRABİS sistemi ile alan adlarının tahsisi, devir ve yenileme işlemleri, teknik işleyişi ve kayıt otoritesi denetimi ve uyuşmazlık başvurularına ilişkin işlemler otomatikleştirilmiştir.
Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması
Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmasında, UDRP’ye benzeyen bir hakemli çözüm mekanizması getirilmiştir. Alan adı uyuşmazlığı yaşayan şikayetçi bir başvuru formu ile şikayetini yapmakta ve alan adının niçin kendisine tahsis edilmesi gerektiğini açıklamaktadır. Yine benzer şekilde şikayet edilen ise bu iddiaya karşı cevaplarını sunmakta ve tayin edilen hakem ya da hakemler uyuşmazlığı karara bağlamaktadır. Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcı (UÇHS) kurumuna ICANN‘a benzetmek mümkündür. Nitekim hakemler ve hakem heyetleri bu kurum bünyesinde seçilerek görev yapmaktadır ve uyuşmazlıklar bu kurum nezdinde çözülmektedir.
Şikayetçinin Haklılığını İspatı
Şikayetçi tarafın haklılığını ispat etmek adına şikayet konusu alan adının, şikayetçinin adını, markasını, ticari unvanını veya işletme adını içeren bir alan adının aşağıdaki durumlardan birine girecek şekilde kullandığını kanıtlaması gerekmektedir.
a) Şikayetçiye veya şikayetçinin ticari olarak rekabette bulunduğu tarafa, fahiş bir bedel karşılığında satma amacıyla tahsis ettirilmiş olması,
b) Ad, marka, ticari unvan veya işletme adı sahibinin bunları kullanmasını engellemek amacıyla tahsis ettirilmiş olması,
c) Ticari rakiplerin işlerine ya da faaliyetlerine zarar vermek amacıyla tahsis ettirilmiş olması,
d) Şikayetçinin sahibi olduğu marka, ticaret unvanı, işletme adı ile benzerlik sağlayarak tüketiciler bakımından karışıklığa neden olup bu benzerlikten faydalanmak amacıyla kullanılması.
Belirtmek gerekir ki burada sayılan durumlar sınırlayıcı olmayıp, hakem veya hakem heyeti takdiri bu sayılanlar dışındaki sebeplerle de alan adının kötü niyetle tahsis ettirildiği veya kullanıldığın sonucuna verilebilir.
Bunlar dışında genel olarak UDRP tahkim süreçlerinde baz alınan aşağıdaki esas ve kriterler de alan adı uyuşmazlıkları çözümünde dikkate alınabilecektir.
Genel Alanı Adı Uyuşmazlık Türleri
- Alan adının, şikayetçiye ait bir markayla aynı veya karıştırılacak kadar benzemesi,
- Şikayetçinin, alan adı sahibinden daha üstün bir hak veya yararı olduğunu iddia etmesi,
- Alan adı sahibinin, alan adı üzerinde herhangi, bir hakkı veya yasal çıkarı bulunmaması,
- Alan adını kötü niyetli olarak tescil ettirilmiş olması veya kullanılıyor olması.
Alan Adının Kötü Niyetli Alındığının/Kullanıldığının Tespiti
Alan adı uyuşmazlıkları çözüm sürecinde alan adının kötü niyetle tescil edildiğinin ve/veya kullanıldığının ispatı gerekmektedir. Bu anlamda alan adının kötü niyetli olarak tescil edildiğinin veya kullanıldığından tespiti bakımından belirli kriterler mevcuttur. Örnek olması ve fikir vermesi açısından aşağıdaki durumlar kötü niyetli tescil veya kullanım niteliği taşımaktadır.
- Alan adının, bir marka sahibine veya onun rakiplerine satılmak veya kiralanmak üzere tescil edildiğini gösteren durumlar,
- Alan adının, bir marka sahibinin markasını internette sunmasını engellemek için tescil edilmesi,
- Alan adının, herhangi bir ticari rakibin faaliyetlerini olumsuz etkileme veya rakibe zarar verme amaçlı tescil edilmesi,
- Alan adının, bir marka ile benzerlik oluşturarak karışılığa neden olmak ve bu surette maddi kazanç elde etme amaçlı tescil edilmesi.
Hakların Korunmasında UÇM’nin Rolü
UÇM, mevcut koşullarda sadece teknik çözüm mekanizması olarak tanımlamak doğru değildir; aynı zamanda dijital hakları da koruyan hukuki bir güvenlik ağıdır. Modern teknolojiyle internet ortamındaki marka, unvan, kişilik hakkı gibi ihlaller çok hızlı gerçekleşebileceğinden yargılama sürecinin uzunluğu mağduriyeti büyütecektir. Bu noktada devreye giren UÇM, pratik bir şekilde hızlı ve yazılı prosedürüyle etkili korumayı sağlamaktadır.
Ayrıca UÇM’nin UDRP’den uygulamaya yönelik örnekler alması Türkiye’deki kullanıcıların yerel standartlarını küresel uygulamalarla uyumlu hale getirmektedir. Sitelerin .tr uzantılı yerel adlarına sahip oluşu, yerel ihtiyaçları da gidermekte ve dijital varlıklarını koruyarak hukuki düzeni de sağlamaktadır. Dolayısıyla çevrimiçi kimlikleri hukuken güvenceye alınan işletmeler uluslararası alanda ticaretin gelişmesine katkı sağlar.
UÇM kararları kesin midir, itirazı mümkün müdür?
Alan Adı Uyuşmazlıkları Çözüm Mekanizması kapsamında verilen kararlara karşı, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içerisinde idare mahkemesinde dava açılabilir. Ancak bu tür bir yargı yoluna başvurulmadan önce mutlaka bir bilişim avukatı ile hareket edilmesini öneriyoruz.
UÇM tahkim sürecinde tazminat almak mümkün müdür?
Hayır. Aynen UDRP tahkim sürecinde olduğu gibi hakemler alan adı uyuşmazlıkları çözüm sürecinde yalnızca alan adlarıyla ilgili karar verebilir ancak mahkemelerin yetkisine giren tazminat talepleri bu yetkinin kapsamı dışındadır. Bu tür haksız domain kullanımı veya marka ihlali konulu tazminat taleplerine genel mahkemeler bakacaktır.
UÇM için avukat tutmak gerekir mi?
Alan adı uyuşmazlıkları çözüm sürecinde avukat tutma zorunluluğu yoktur. Ancak uyuşmazlığa konu domain değerli bir domain ise veya uyuşmazlık konusu domain, değerli bir marka veya büyük ticari uyuşmazlıkla bağlantılı ise bu alanda uzman bir avukattan domain avukatı hizmetleri alınması uygun olacaktır. Hatta çalışılacak avukatın UDRP domain tahkim süreçlerini de bilen bir avukat olması avantaj sağlayacaktır.
Sonuç ve Öneriler
Alan adı uyuşmazlıklarının günümüzde dijital dünyanın sürekli büyüyen ve gelişen yapısı sebebiyle artması hem bireysel kullanıcılar hem de marka sahipleri için UÇM’yi etkili ve hızlı bir çözüm yolu haline getirmiştir. Bu çözüm yolu sisteminden fayda sağlayabilmek için markaların tescil süreçlerini geciktirmemesi, dijital varlıklarını düzenli olarak takip etmesi ve alan adı stratejilerini önleyici şekilde planlaması büyük önem taşır. Markaların kendi adlarıyla uyumlu alan adlarını ve benzer uzantıları önceden tescil etmeleri, kötü niyetli üçüncü kişilerin boşlukları kullanarak alan adı almasını engellediği gibi çevrim içi trafik ve benzer domain hareketlerinin düzenli olarak izlenmesi muhtemel uyuşmazlıkların erken tespitini sağlar. Her ne kadar UÇM sürecinde avukat tutmak belirttiğimiz gibi zorunlu olmasa da özellikle değeri yüksek alan adlarında uzman bir bilişim hukuku avukatının desteği hem dosyanın niteliğini artıracak hem de haklılık argümanlarının daha güçlü sunulmasını sağlayacaktır. UÇM ve UDRP kararlarının takip edilmesi de gelecekteki uyuşmazlıklara yol gösterecek içtihat birikiminin anlaşılması açısından önem taşır.
Sonuç olarak, UÇM yalnızca var olan uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda marka sahiplerinin dijital haklarını uzun vadeli ve sürdürülebilir şekilde korumasında kritik bir rol oynamaktadır. Bu nedenle markaların ve işletmelerin alan adı yönetimini dijital güvenlik politikalarıyla birleştirerek süreçleri pratik bir şekilde ele almaları, dijital dünyada hukuki güvenliği sağlamak adına artık bir zorunluluk hâline gelmektedir.
