Malpraktis Türleri

Malpraktis Türleri

Malpraktis türleri konusuna girmeden önce malpraktisin ne olduğunu kısaca açıklanması yerinde olacaktır. En genel tanımıyla malpraktis bir meslek erbabının mesleki uygulama hatası nedeniyle zarara yol açması durumudur. Malpraktis terimi çoğunlukla hekim hatalarında kullanılan bir terim olsa da aslında salt hekimlerle sınırlı bir hukuki kavram değildir. Muhasebeci, avukat, noter gibi pek çok profesyonel meslekte malpraktis olabilmektedir. Ancak bu makalede tıp doktorlarının yani hekimlerin malpraktisine değinilecek ve malpraktis türleri ele alınacaktır. Malpraktis davalarına konu olabilecek durumların sayısı bir hayli fazladır ancak bu makalede uygulamada en sık karşılaşılan malpraktis türlerine odaklanılacaktır. Bunlar hatalı tıbbı işlemler, geç teşhis, geç müdahale ve gereken tıbbi işlemin hiç yapılmaması durumlarıdır. Genel olarak komplikasyonlar malpraktis sayılmasa da bu konuya makale içinde etraflıca değinilecektir. Zira hekimin eylem veya işleminin komplikasyon kavramına girip girmemesine göre ceza hukuku açısından hukuki sonuç önemli ölçüde değişecektir.

1. Yanlış Tıbbi İşlem

Yanlış tıbbi işlem geniş bir kavram olup hem yanlış teşhise dayalı yanlış tedaviyi hem de doğru tedavi yönteminin yanlış uygulanmasını kapsar. Dolayısıyla yanlış tedaviyi iki kategoriye ayırmak mümkündür. Bunlardan birincisi hekimin yanlış teşhis koyması, sağlık sorununu hatalı tespit etmesi ve bunun neticesinde gereksiz veya uygun olmayan bir tedavi uygulamasıdır. Yanlış ilaç verilmesi, yanlış dozda ilaç reçete edilmesi, yanlış tıbbi operasyon yapılması gibi durumlar bu kapsamdadır. İkinci kategori ise doğru tedavi işleminin yanlış uygulanmasıdır. Özellikle ameliyat ve benzeri tıbbi operasyonlarda hekimin acemilik veya dikkatsizlik gibi nedenlerle işlemi yanlış yapması bu kapsama girmektedir.

2. Geç Teşhis

Geç teşhis de sık karşılaşılan malpraktis türleri arasında yer almakta olup teşhisin geç konulması manasına gelmektedir. Bu tür geç teşhise ilişkin malpraktis türlerini ise ikiye ayrımak mümkündür. Birincisi hastanın sağlık sorununun hiç teşhis edilememesidir. İkincisi ise belirtilen yanlış yumlanıp yanlış teşhis konulması nedeniyle doğru teşhisin gecikmesidir. Gecikme türü hangisi olursa olsun burada hekimin malpraktis sorumluluğu doğabilecektir. Ancak burada önemli olan hastanın ölümü veya yaralanma sayılabilecek seviyede sağlığının bozulması ile geç teşhis arasında illiyet bapı bulunmasıdır. Eğer ortaya çıkan olumsuz durumla geç teşhis arasında bir bağ yoksa bu durumda salt geç teşhis tek başına malpraktis sayılmaz.

3. Geç Müdahale

Geç müdahale ise hastaya gerekli tıbbı işlemin veya tedavinin yapılmasında kusurlu olarak geç kalınmasıdır. Yukarıda açıklanan geç teşhiste olduğu gibi geç müdahalede de hastanın yaralanma kabul edilebilecek düzeyde sağlık durumunun kötüleşmesi veya ölümü ile geç müdahalenin bağlantılı olması gerekir. Eğer ortaya çıkan olumsuz durumla geç müdahale arasında illiyet yoksa malpraktisin varlığından söz edilemez. Bir başka ifadeyle geç müdahale bizatihi olarak olumsuz neticeye neden olmuş olmalıdır. Eğer olumsuz netice, ölüm veya yaralanma, zamanında müdahale olsaydı bile kaçınılmaz olacak idiyse yine illiyet bağından söz edilemez.

4. Komplikasyonlar

Malpraktis türleri arasında olmayan komplikasyon bir tıbbi işlem neticesinde hastanın sağlık durumunda meydana gelebilecek öngörülebilir olumsuz durumlardır. Dolayısıyla komplikasyon esasen tıbbi bir işlemin bilinen veya öngörülen bir riskinin gerçekleşmesi durumudur. Komplikasyonlar bu anlamda malpraktis kavramının içine girmez. Ancak bu tür olumsuz bir tıbbi tablonun komplikasyon olarak nitelebilmesi için için hekimin tüm işlemleri tıp kurallarına uygun yapmış olması gerekir. Nitekim Yargıtay‘ın yorumu da bu yöndedir ve Yargıtay’a göre malpraktis türleri bakımından hekimin ihmali olağan hata boyutunu aşmış olmalıdır. Hekim özenli davranmışsa ve öngörülebilir bir takım komplikasyon oluşmuşsa, cezai malpraktis sorumluluğu doğmaz. Daha açık bir ifade ile taksirle öldürme suçu veya taksirle yaralama suçu oluşmaz.

Uygulamada sık karşılaşılan enjeksiyon komplikasyonuna da ayrıca değinmek gerekir. Yargıtay, intramüsküler enjeksiyon sonrasında hastada siyatik sinir hasarı olayında, enjeksiyon doğru teknikle yapılsa bile böyle bir sonucun ortaya çıkabileceğini ve bunun hekimin kusurundan değil, öngörülemeyen bir komplikasyondan kaynaklandığını vurgulamıştır. Söz konusu vakıada Yargıtay 12. Ceza Dairesi enjeksiyonu yapan hemşire ile talimat veren doktora herhangi bir kusur izafe edilemeyeceği belirtilerek ceza sorumluluğu olmadığı sonucuna varılmıştır.

5. Kusur ve İlliyet